Ikona Świętej Rodziny
Ikona Świętej Rodziny (gr. „αγιος οικος” – czyt. Hagios Oikos, dosłownie „święty dom”, jak głosi napis w górniej części ikony) przedstawia małego Jezusa, Najświętszą Maryję Pannę oraz św. Józefa. Centralną postacią ikony jest Chrystus o dziecięcej fizjonomii, określanej w ikonografii jako Emmanuel, czyli „Bóg z nami”.
Kompozycja umieszczająca Chrystusa w centrum Świętej Rodziny ma głębokie znaczenie teologiczne i symboliczne. Po pierwsze, aby jakakolwiek rodzina mogła być święta, musi koniecznie postawić Boga w centrum swojego życia. Po drugie, aby rodzina była święta, musi spełniać swoją misję, a podstawowym zadaniem, do którego Bóg powołuje rodzinę jest wychowanie dzieci stąd, aby rodzina mogła być święta w centrum jej uwagi muszą znajdować się dzieci. W przypadku Świętej Rodziny, mały Chrystus jednoczy w sobie te dwie osie, jest Bogiem, któremu rodzina musi być posłuszna, a jednocześnie dzieckiem, któremu rodzina służy, otacza opieką i wychowuje. To niezwykła tajemnica, Wszechmogący Bóg, dla którego nie ma nic niemożliwego przychodzi na świat pod postacią małego dziecka i tak, jak każdy człowiek potrzebuje rodziny, która zapewni mu wszystko, co do rozwoju konieczne.
Złociste tło ikony oznacza przestrzeń Boga, jego wszechobecność. Jak pisał nasz Papież Jan Paweł II w Tryptyku Rzymskim: „W Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy”. Stąd złocisty kolor wypełnia całą wolną przestrzeń, w której znajdują się postacie przedstawione na ikonie. Złoty i jego odcienie symbolizują to, co boskie, niebiańskie, stąd większość ikon posiada złote lud złociste tła. Wpatrując się w ikonę, spoglądamy w nadprzyrodzoną boską przestrzeń. Tradycja mówi, że ikona jest swoistym oknem do Nieba.
Postać Świętej Maryi (podpisana skrótem „Μρ Ον”, który tłumaczy się jako „Matka Boga”) przedstawiona jest w postawie stojącej, z głową nieco pochyloną w stronę Jezusa. Jej ciało jest wyprostowane, pełne godności i dostojeństwa. Maryja schyla swoją głowę ku Synowi, gest ten oznacza oddanie i gotowość do pokornej służby Bogu i swemu Synowi. Suknia, w którą ubrana jest Matka Boża ma kolor niebieski, który oznacza w ikonografii przyobleczenie w misterium życia bożego. Płaszcz Maryi jest w kolorze czerwonym, który ma podwójne znaczenie. Po pierwsze symbolizuje królewską godność Tej, która została powołana do bycia Królową Nieba i Ziemi. Po drugie, oznacza męczeństwo, ból związany z tym, że Jej duszę przeszyje miecz boleści (por. Łk 2,35). Lewa dłoń Maryi skierowana jest w stronę Chrystusa. Ten gest oznacza Jej orędownictwo za nami u swego Syna. W prawej dłoni Matka Boża trzyma chustę, która służy do ocierania łez, ronionych przez nas, którzy cierpimy z powodu grzechów.
Święty Józef (podpisany skrótem „Ογ Ιο”, który tłumaczy się, jako „Święty Józef”) przedstawiony jest w postawie stojącej, delikatnie kłaniający się w kierunku Jezusa. Postawa ta wyraża pokorę wobec tajemnicy Wcielenia Syna Bożego, a także gotowość na pokorną służbę młodemu Jezusowi. Święty Józef, mimo iż Biblia nazywa go Sprawiedliwym, miał najtrudniej z całej trójki, dlatego że w przeciwieństwie do Niepokalanie Poczętej i Jezusa, musiał zmagać się ze swoją grzesznością. Misja, do której Bóg powołał Józefa wymagała olbrzymiej pokory i posłuszeństwa, cnoty te symbolizuje jego pochylona sylwetka. Święty Józef, ubrany jest w szatę koloru zielonego, który symbolizuje w ikonografii młodość i żywotność, których nie mogło zabraknąć świętemu w wykonywaniu jego misji, podczas ucieczki do Egiptu i w trakcie wychowywania Syna Bożego. Brązowy płaszcz, którym odziany jest Józef, symbolizuje ludzką naturę świętego, z którą musiał się wielokrotnie zmagać. Brąz w ikonografii jest kolorem ziemi, oznacza to co ziemskie, materialne i ludzkie. Symbolizuje także ascetyczne ubóstwo. Prawa dłoń Józefa skierowana jest w błagalnym geście w kierunku Jezusa, oznacza to, podobnie jak w przypadku Maryi, orędownictwo świętego w intencjach, które mu powierzamy. W lewej dłoni, Józef trzyma białą lilię, będącą powszechnie znanym symbolem czystości i niewinności. Wzrok Józefa, podobnie i Maryi, utkwiony jest w małym Jezusie.
Młody Jezus (podpisany skrótem „Ις Χς”, który tłumaczy się jako „Jezus Chrystus”, dodatkowo w aureoli otaczającej głowę Chrystusa znajdują się trzy litery „ѠОΝ”, które tłumaczy się jako odwieczne Imię Boga „Ten Który Jest”), stoi w centrum ikony. Jego szata ma kolor biały, który symbolizuje chwałę i moc Bożą. Kolor ten oznacza także niewinność Chrystusa. Płaszcz, którym okryty jest Jezus, ma kolor żółto-złocisty, oznaczający Jego królewską godność. Prawą dłoń Chrystus kieruje ku nam, w geście błogosławieństwa, lewa dłoń trzyma zwój księgi, Dobrą Nowinę, którą przynosi światu. Chrystus stoi na postumencie, do którego prowadzi siedem schodów, siedem to w Biblii liczba doskonałości i w przypadku tej ikony symbolizuje doskonałość Chrystusa, to że jest on na najwyższym stopniu człowieczeństwa, a w Nim każdy z nas jest zaproszony do osiągnięcia doskonałości i najwyższego stopnia człowieczeństwa jakim jest osobista świętość. Właśnie po to Chrystus przyszedł na świat w ludzkiej postaci i tej misji służy Święta Rodzina.
Piotr Jędras